Kulamo Duceedyo la Doonayo in Lagu Damiyo Xammaasadda Kulul ee ka Tagaan Golaha Wakiillada

Mudanayaal digniin culus u diray Madaxweyne Siilaanyo, xildhibaanno ka noqoday mooshinka ay saxeexeen iyo lacag laga soo qaaday mid ka mid ah mudanayaasha hunguraynaya kursiga 1aad ee Shirguddoonka “Madaxweyne, ina kala badbaadi oo yaan been laguu sheegin, dagaalkana lugahaaga ha la soo gelin” Md. Siciid Cilmi Rooble “Mooshinkaasi waan ka noqday…waxa kale oo ka noqday mudanayaal kale oo uu ka mid yahaya Md. Maxamed Cali Xirsi, sababtuna waxa weeye..” Md. Bashiir Sheekh Xuseen Tukaale Hargeysa (Jam)- Madaxweyne-ku-xigeenka Somaliland Md.. Cabdiraxmaan Cabdillaahi Ismaaciil (Saylici), Guddoomiyaha Golaha Guurtida Md. Saleebaan Maxamuud Aadan iyo Guddoomiyaha xisbiga talada haya ee KULMIYE Md. Muuse Biixi Cabdi, ayaa la sheegay inay siyaabo gooni-gooni ah kulamo hoose ula yeesheen mudanayaasha Golaha Wakiillada ee ay isku deegaanka yihiin, iyagoo doonaya in la damiyo xiisadda ka dhex taagan mudanayaasha, isla markaana meesha laga saari lahaa mooshinka golaha horyaal ee muranka aloosay. Ma jiro war rasmi ah oo ka soo baxay kulamada masuuliyiintaasi la yeesheen mudanayaasha ay isku deegaanka yihiin ee golaha ku jira. Has eyeeshee, siday Jamhuuriya u xaqiijiyeen xalay ilo-wareedyo lagu kalsoon yahay, waxa madaxweyne-ku-xigeenku xalay kulan la yeeshay qaar ka mid ah mudanayaasha Golaha Wakiillada, kaas oo ujeeddadiisu ahayd sidii loo damin lahaa xiisadda ka taagan golaha ee ka dhalatay dooda xeerkii kala xadaynta mushaharooyinka iyo mooshinka la doonayo in dib-u-habayn lagu sameeyo xeer-hoosaadka golaha, mooshinkaasi oo xamaasad kulul ka dhex abuuray mudanayaasha, loona arko mid salka ku haya sidii xilka looga qaadi lahaa shirguddoonka wakiillada. Guddoomiyaha Golaha Guurtida Md. Saleebaan Maxamuud Aadan iyo Guddoomiyaha xisbiga KULMIYE Md. Muuse Biixi Cabdi, ayaa tibaaxay inay iyaguna habeenkii Arbacada iyo ilaa xalay kulamo la lahaayeen qaar ka mid ah mudanayaasha wakiillada, iyada oo la sheegay inay ku dhiirigeliyeen  muanayaasha ay sida gooni-goonida ah u la kala kulmeen sidii loo damin lahaa xiisadda golaha ka taagan, isla markaana loo hakin lahaa mooshinka xiligan 29-ka mudane golaha horkeeneen ee laa doonayo in lagu rido xubnaha shirguddoonka wakiillada. Inkasta oo aan si rasmi ah loo ogayn natiijada ka soo baxday kulamada mudanayaasha wakiillada ka tirsan iyo masuuliyiinta kale ee qaranku yeesheen, haddana waxa soo baxaya warar sheegaya in lagu kala furfuray mudanayaashii watay mooshinka wax lagaga beddelayo xeer-hoosaadka golaha, iyagoo qaar ka mid ah xildhibaannada mooshinkaa saxeexay Jamhuuriya u xaqiijiyeen inay kala noqdeen taageeradii ay u hayeen mooshinka ay hore u saxeexeen. Md. Bashiir Sheekh. Xuseen Tukaale oo ka mid ahaa mudaneyaasha Golaha Wakiillada Somaliland ee saxeexay mooshinka shirkuddoonka loo gudbiyey ee la doonayo in wax-ka-beddel lagu sameeyo xeer-hoosaadka golaha, ayaa ku dhawaaqay in isaga iyo xildhibaanno kale oo uu ka mid yahay Md. Maxamed Cali Xirsi  ka noqdeen  saxeexii mooshinkaas. Xildhibaan Tukaale oo Jamhuuriya khadka telefoonka kula xidhiidhay xalay si wax looga weydiiyo sababta ku kelliftay ka noqdoshada, ayaa caddeeyey inuu mooshinkaasi ka noqday, kadib markii uu arkay in mudanayaal golaha ka tirsan doonayaan inay sifo qalloocan u adeegsadaan mooshinkaasi, isla markaana uu dhaliyey in la bilaabo olole iyo loollan loogu jiro sidii loo buuxin lahaa xubnaha shirguddoonka, haddii xilka laga qaado. “Mooshinkaasi waan ka noqday.. oo waxa kaloo ka noqday mudanayaal kale oo uu ka mid yahaya Md. Maxamed Cali Xirsi, sababtuna waxa weeye mooshinkii aanu ugu tallogalnay in aanu xeer-hoosaadkayaga ku haggaajisano, ayaa dhinac kale loola baydhay oo durba rag baa murrashaxiin noqday oo olole bilaabay Waxaan idiin sheegayaa inaan Anagu shakhsiyan joojiyay oo ka noqday mooshinkan aan saxeexay, kadib markii aan arkay in xildhibaanno ay kale wax u wadaan oo danno siyaasadeed oo kale ka leeyihiin mooshinkan wax-ka-beddelka xeer-hoosaadka golaha oo aan arkayay mid caadi ah oo la mid ah shuruucda kale ee wax laga beddelay.markaa ninkii muraad kale lihi gogol kale ha furto.  Anigu iska daacad baan ahaa laakiin waxaan ogaaday in mudaneyaal dano gaar ah ka leeyihiin mooshinkan. Waxaan u arakayay in xeer-hoosaadka golaha wax laga beddeli karo sida xeerarka kaleba. Sidaas darted, waxaan idiinku celinayaa inaan joojiyay mooshinkan,” ayuu yidhi Md. Bashiir Sheekh Xuseen Tukaale. Geesta kale, mudanayaal ka tirsan Golaha Wakiillada oo ka mid ah xildhibaannada gudbiyey mooshinka lagu dalbanayo in wax-ka-beddel lagu sameeyo xeer-hoosaadka galahooda, ayaa digniin culus u diray madaxweyne Siilaanyo iyo xukuumaddiisa, iyaga oo caddeeyey in haddii xukuumaddu faragelin ku samayso ay dagaal la geli doonaan, waxayna madaxweynaha uga digeen in aanu maqal wasiirrada iyo masuuliyiinta doonaya inay isku diraan Golaha Wakiillada iyo xukuumadda cusub. Sidaana waxa lagaga dhawaaqay shirjaraa’id oo ay shalay si wada jir xarunta Golaha Wakiillada ugu qabteen toddoba mudane oo sheegay inay ka mid yihiin 50 mudane oo doonaya in wax-ka-beddel lagu sameeyo xeer-hoosaadka Golaha Wakiillada, iyagoo sheegay habayaraatee in aanay jirin qorshe lagu doonayo in lagu rido xubnaha shirguddoonka. Md. Siciid Cilmi Rooble oo ka mid ah mudanayaasha wata mooshinka xeer-hoosaadka wax lagaga beddelayo oo shirkaa jaraa’id ka hadlay, waxa uu yidhi; “Waxaannu ka xunahay annagoo ah raggii ku garba beelay KULMIYE ee aad ogaydeen in xoogayagii iyo xoolahayagiiba halkay mareen, waxaa nasiib-darro ah in maanta nalagu yidhaahdo xukuumadday ridayaan oo yaa odhanaya wasiirrada shalay laga keenay hawd iyo Maraykan. Rag baa jira iyagoo toban kun oo dollar qaata oo kombuyutar sidaa u dulfadhiya la yidhi kaa lama magacaabayo. Nin wasiirrada xukuumadda ka mid ah baa shalay waxa uu ku hadlay oo uu yidhi, waxa waxan oo dhan wada nimankii xisbiga ku hadhay ee wasiirrada waayey iyo niman Barlamaanka ku jira oo malaha iyaguna xilal doonayey oo KULMIYE ah, dabadeedna kuwaas baa iskaashaday, meeshana cadho ayaa socotoo, kadibna nimankii UDUB-na waa la kaxaystay. Wallaahi iyo Billaahi, taasaa nala yidhi ee ma naga qabataa ninka hashayadii maalaya, inuu caanaheeda iska cabbo mooyaane may ahayn inuu shuqa-shuqeeyo. Nin baa hore u yidhi, ‘Dameertu geela ha didisee qururufteetaan diiday!’. Ma maanta nala odhanayaa, dabadeetana waar maxay wadaan isagiibay ridayaan haddana. Anigu lama hadlayo UCID iyo shacabka kale ee waxaan ka hadlayaa wixii 26-ka wasiir, madaxdan qaranka ee KULMIYE isku tilmaamaysa ee haddana diraadiraalaynta wada. Haddii halkaa wax ka xumaadan annagu dagaal ma wadno, madaxweynahayaga waxaan leeyahay waa Siciid ninka kula hadlayaa, ma wadno dagaal, mana wadno qaran dumin. Niman ku waajahan baanu nahay shir-guddoonkayaga oo xaqbaanu u leenahay in aanu samaysano xeerkii eryayey ninka candhuufta ku tafa, laakiinse iminka kuma jirno qorshaheeda, mooshinkana waa kii xeer-hoosaadka ee iyaga awooda siinaayey. Ragga leh marka kuwan la rido, ayaa adigana madaxweyne Siilaanyooy lagu ridayaa, haddaad madaxweyne qaadato kuwaa hadalkooda waa nasiibkaa, dagaal uma jeedo horena anigu waxaan u idhi xisbigayga waxaan ku raacsanahay xaqa, haddii laga baydhana ka ugu horreeya ee ka horyimaaddaan ahay. Haddii maanta xukuumaddu dagaal nagu bilawdo; nimanyahay dhagaysta oo shacbiyow dhex noo noqda oo markhaatibaan idin gashanayaa idinka, waxaannu ka digaynaa haddii ay farogalin nagu samayso xukuumaddu iminkaba tu dahsoon baanu arkaynaaye, iyagu waxay leeyihiin idin maanu faragelin, laakiin xildhibaannadii ugu dhadhawaa waa nalagala hadhay, ayaan baa jirta aan tilmaami doono haddii loo baahdo. Madaxweynaha iyo ku-xigeenkaba raaskooda iyo ardaagoodu soomuu saarin ee qarankaas dhan ee Somaliland baa soo saaray, Maxamed Case-na soo ma saarin, Maxamed Abokorna sooma saarin. Markaa waxaan leeyahay anigu waxaan xukuumadda uga digayaa inay na soo farageliso. Aniga Illaahay wuxuu igu ogyahay xaqa, waxaanuna kuu haynaa madaxweyne gole kula shaqaynaaya oo sidii u dhan yahay diyaar u ah inay ku maamuusaan oo wax kula qabtaan oo doonaya inuu la jaan-qaado xukuumaddaada ee ina kala badbaadi madaxweyne, beena yaan laguu sheegin dagaalkana madaxweyne lugahaaga ha la soo gelin.” Waxa kale oo shirkaa jaraa’id ka hadlay Md. Axmed Ducaale Bullaale oo sheegay in mooshinka golaha la horkeenay looga gol leeyahay sidii loo hagaajin lahaa xeer-hoosaadka golaha, isaga oo meesha ka saaray in aanay waxba ka jirin wararka dacaayadaha ah ee la leeyahay waxa mudanayaasha goluhu doonayaan inay ridaan xukuumadda iyo xubnaha shirguddoonka. “Xukuumad la ridayaa ma jirto, shirguddoon la ridayaana ma jiraan ee shirguddoonkayagu cabsida ha iska daayaan oo golahooda ha yimaaddaan, waxaanan doonayaa inaan qeexo in aannu doonayo in goluhu midoobo iyo in aan xeer-hoosaadkayaga haggaajisano,” ayuu yidhi Md. Axmed Ducaale. Md. Cabdiqaadir Ismaaciil Jirde oo ka mid ah shirguddoonka golihii wakiillada ee hore oo isaguna shirkaa ka hadlay, ayaa xusay in Golaha Wakiilladu ku dhisan yahay xeerar iyo qawaaniin u yaal iyo sidii mudanayaashu ugu dhaqmi lahaayeen. Waxaannu sheegay in haddii aan lagu shaqayn xeerarka ay waxyaabo badani qaldamayaan, isla markaana horumarku ku jiro hagaajinta golaha iyo xeerarkiisa. Waxa kale oo Md. Cabdiqaadir Ismaaciil Jirde  halkaa kaga dhawaaqay in mudanayaasha xisbiga UDUB ka soo baxay ee uu xubinta ka yahay aanay ku hawlanayn qorshe wax loogu dhimayo madaxweyne Siilaanyo iyo xukuumadda cusub, wixii sax ahna ku taageeri doonaan, wixii khaldanna ka qaban doonaan, isaga oo xusay in mudanayaasha UDUB kulankii u horreeyey ee madaxweynuhu Golaha Wakiillada kula yeeshay huteelka Ambassador ee markii la doortay ay ugu caddeeyeen inay si buuxda ula shaqayn doonaan xukuumaddiisa. Dhinaca kale, warar aan si cad loo xaqiijin oo sheegaya inay jiraan qaar ka mid ah xildhibaannada u ololaynaya meel-marinta mooshinkan xasaasiyadda huwan oo gelinkii dambe ee shalay lacag ka soo qaaday mid ka mid ah xubnaha hungurigu ka hayo inay ku fadhiistaan kursiga Guddoomiyaha Golaha Wakiillada, kuwaas oo la sheegay inay ilaa xalay ku hawlanaayeen soo xero-gelinta mudanayaal buuxin kara ansixinta mooshinka lagu dalbanayo wax-ka-beddelka xeer-hoosaadka golaha oo la tuhunsan yahay inuu salka ku hayo qorshe lagu ridayo xubnaha shirguddoonka.